Projecten — Landmark

In opdracht van een familie in Diepenveen heb ik recentelijk een 3-tal schetsontwerpen/ideeën mogen maken voor hun toekomstige tuin. De 3 schetsontwerpen zijn vanuit verschillende perspectieven ontworpen om de familie te laten zien wat de mogelijkheden zijn. In het gesprek heeft de familie aangeven dat de voorkeur uitgaat naar een tuin met een moderne en strakke uitstraling, maar waar ook voldoende gebruiksruimte is voorzien voor opgroeiende kinderen.

Naast deze wens was er nog een anderen bijkomende factor, namelijk dat men de tuin (deels) zelf willen uitvoeren. Ik heb hier rekening mee gehouden door geen ingewikkelde constructies of moeilijk werkbare materialen op te nemen.

De verschillende varianten weerspiegelen een moderne tuin die in een verschillende vormentaal kan worden uitgevoerd. Maar waarbij in elke variant de ruimtelijke beleving en gebruik voorop staat. De diversiteit wordt gevormd door de invulling van de toekomstige plantenborders.

200411_3x schetsontwerp__Tuin_A3_Blaauw.jpg

200411_3x schetsontwerp__Tuin_A3_Blaauw2.jpg

200411_3x schetsontwerp__Tuin_A3_Blaauw3.jpg

Op deze pagina heb ik kort beschreven wat de inhoud is van mijn afstudeerproject wat ik heb afgerond ten behoeve van het halen van mijn master landschapsarchitectuur. Binnen mijn afstudeerproject probeer ik aan te tonen hoe belangrijk het bestaande landschap een positieve bijdrage kan leveren aan de erbarmelijke omstandigheden waarin de vluchtelingen leven.

Door op onderstaande link te klikken wordt je doorverwezen naar het gepubliceerde document wat ik heb gemaakt ten behoeven van mijn afstudeerproject.

Afstudeerproject master landschapsarchitectuur - Het afstudeerproject gaat in op de landschappelijke problemen die spelen in en rondom het Al'Zaatari vluchtelingenkamp in Jordanië. Als oplossing wordt het bestaande vluchtelingenkamp beter geïntegreerd met het aanwezige landschap. Hierdoor verbeterd het leefklimaat voor de vluchtelingen binnen het kamp.

Inleiding

Binnen mijn afstudeerplan heb ik de vraag gesteld of het mogelijk is om het bestaande landschap van het Al’Zaatari vluchtelingenkamp in Jordanië beter te benutten en beter te integreren in en rondom het huidige kamp. Hierbij staat de verbetering van de leefkwaliteit van de vluchtelingen voorop. Mijn onderzoeksvraag luidt daarom: “Hoe kan het bestaande landschap een bijdrage leveren aan de verbetering van de leefkwaliteit en zelfredzaamheid van de vluchtelingen binnen het Al’Zaatari vluchtelingenkamp in Jordanië?” Op dit moment staat het Al’Zaatari vluchtelingenkamp aan de vooravond van een transformatie van een tijdelijke naar een permanente nederzetting/ stad. Dit is het laatste moment om in te grijpen om de leefkwaliteit en zelfredzaamheid voor de vluchtelingen te verbeteren. Daarnaast biedt het een kans om het kamp beter te integreren in het bestaande landschap. De historie leert dat het leven in versteende vluchtelingenkampen zoals Baqa ( voormalige Palestijns vluchtelingen in Amman) een enorm uitdaging is. De enorme potenties en de mogelijkheden van het Al’Zaatari vluchtelingenkamp licht ik toe in mijn afstudeerplan.

De wereldwijde vluchtelingencrisis Eind 2016 waren er wereldwijd circa 65 miljoen mensen op de vlucht. Het aantal vluchtelingen is sinds de Tweede Wereldoorlog niet zo hoog geweest. Een deel van de vluchtelingen komen terecht in vluchtelingenkampen. De kampen worden generiek opgezet aan de hand van het Handbook for Emergencies van de VN-vluchtelingenorganisatie, de UNHCR. In dit boek wordt beschreven en uitgelegd hoe kampen functioneel en logistiek moeten worden opgezet en hoe ze moeten worden gemanaged. Alles draait om controleerbaarheid en veiligheid. Als vluchteling kom je vervolgens een vluchtelingenkamp binnen en word je geregistreerd met als gevolg dat je in één keer een administratief nummer bent geworden. Vanwege deze insteek verlies je als vluchteling je totale identiteit; je gaat van een uniek individu met een eigen levensloop naar een generiek nummer. Uit onderzoek blijkt dat er bij de realisatie van vluchtelingenkampen niet of nauwelijks wordt gekeken naar het aanwezige landschap. De handleidingen van het UNHCR gaan er vanuit dat een vluchtelingenkamp tijdelijk wordt opgezet en dat een kamp na een ongeveer twee jaar weer afgebroken wordt. Het tegendeel is echter waar. Uit onderzoek blijkt dat de gemiddelde levensspan van een vluchtelingenkamp meer dan 17 jaar kan overstijgen. Vanwege deze generieke korte termijn aanpak en generieke inrichting ontstaan er in de loop der tijd allerlei problemen als het kamp groeit en zich doorontwikkeld en transformeert tot nederzetting of tot (informele) stad.

De twee primaire problematieken In mijn afstudeerplan richt ik mij op twee primaire problematieken, namelijk: de waterproblematiek en het structuurprobleem. Elk jaar in het najaar en de winterperiode valt er circa 500 miljoen liter water binnen het kamp. Vanwege de slechte bodemgesteldheid en het feit dat er geen afwateringsplan is stagneert het water op verschillende plekken. Het stagnerende water levert veel overlast op binnen de kamp. Het zorgt voor problemen met huisvesting en daarnaast brengt het gezondheidsrisico’s met zich mee. Kortom: de jaarlijks terugkerende waterproblematiek tast de eerste levensbehoefte van de bewoners in het kamp aan. In mijn ontwerp gebruik ik deze waterproblematiek als kans om de leefsituatie en de zelfredzaamheid van de bewoners te bevorderen. De waterproblematiek, en het bijbehorende ontwerp, is tevens de kans om het huidige structuurprobleem binnen het kamp aan te pakken, omwille van de veiligheid en de levensvatbaarheid van het kamp. De menging van snel en langzaam verkeer leidt tot onveilige situaties waarbij er zelfs al doden zijn gevallen. In de toekomst, wanneer het kamp zich verder ontwikkelt en verstedelijkt en er meer auto’s komen, zal de druk op de primaire infrastructuur verder toenemen. In mijn ontwerp bied ik daarom een tweede netwerk aan waarbij de bewoners van het kamp -als langzaam verkeer- zich veilig kunnen verplaatsen.

Het ontwerp: geïnspireerd op het historisch watersysteem van het Midden-Oosten Mijn ontwerp is geïnspireerd op het historische Aflaj-irrigatiesysteem wat al velen duizenden jaren oud is en veelal toegepast is in het Midden-Oosten. In het ontwerp wordt al het regenwater, wat in het najaar en in de winterperiode valt, opgevangen in 19 waterbassins binnen het kamp, 6 aan de rand van het kamp. Via afvoerkanalen wordt het regenwater afgevoerd naar de bassins. Dit gebeurt in de buurten en wijken via kleinere secundaire afvoerkanalen, die vervolgens uitkomen in de grotere, primaire afvoerkanalen. De afvoerkanalen monden uiteindelijk uit in de waterbassins die lager liggen ten aanzien van de gebieden waar het regenwater valt. Deze waterbassins zijn gekoppeld aan een distributie- en irrigatiesysteem in het kamp. De distributiekanalen liggen hoger dan het bestaande maaiveld zodat het water ook gebruikt kan worden voor irrigatie langs de aanpalende gebieden. Tevens zijn deze distributiekanalen dichte betonnen kanalen, zodat het water in de hete zomers niet kan verdampen. Omdat de distributiekanalen dicht zijn, zijn ze niet alleen functioneel in relatie tot het watersysteem, maar kunnen ze zich mee ontwikkelen met de groei van het kamp tot voetpaden tussen voorzieningen, functies en wijken. Op de verschillende knooppunten, waar de distributiekanalen samenkomen, worden pleinen gecreëerd. Deze pleinen vormen aantrekkelijke ontmoetingsplekken waaraan buurtfuncties zoals een moskee, supermarkt of buurthuis gekoppeld kunnen worden. Daarnaast wordt het water als structurerend element ingezet en bied de kans om groen tot ontwikkeling te brengen. Hierdoor ontstaat er schaduw en draagt die bij aan het verblijfsklimaat van de pleinen. De afvoer van het water naar de bassins lost de jaarlijks terugkerende problematiek van overstromingen en wateroverlast op. De distributiekanalen ontwikkelen zich vervolgens tot een secundaire groene padenstructuur binnen het kamp waar langzaam verkeer zich veilig over kan verplaatsen. Daarnaast kan men het irrigatiesysteem inzetten voor landbouw, vergroening en het creëren van schaduw. Dit bevordert de zelfredzaamheid en leefkwaliteit van de bewoners van het kamp.

De waterbassins - Water als gift van God De waterbassins worden de oases van de toekomstige stad, oftewel de ‘Places of Worship’. Aan de randen van de bassins worden belangrijke functies geplaatst zodat je interactie krijgt tussen het water en de mensen. De randen worden vergroend en aantrekkelijk ingericht, zodat het aantrekkelijke plekken worden waar families en vrienden elkaar kunnen ontmoeten en kunnen ontspannen, spelen en koken. Alle waterbassins hebben standaard uitgangspunten en principes in relatie tot de veiligheid, de hygiëne en de bescherming tegen het klimaat. Het water in de bassins wordt rondgepompt middels een waterpomp die werkt op zonne-energie. Daaraan gekoppeld hebben alle bassins een helofytenfilter zodat het water zichzelf kan reinigen. De waterbassins zijn gekoppeld aan de ligging en topografie van het de plek, en aan de aansluiting met de distributiekanalen. In mijn ontwerp maak ik onderscheid tussen drie typologieën. De Medina Bassin is een groene oase in het hart van het kamp. Het bassin is in het bijzonder gekoppeld aan centrale functies en aantrekkelijk groen. Daarnaast vind je in de Rabat, de buitenwijken van het kamp, waterbassins die gekoppeld zijn aan wijkfuncties en aan landbouw. De landschapsbassins liggen aan de rand van het kamp. Het landschapsbassin is qua vorm meer glooiend en functioneert als waterberging en als park-oase voor de bewoners. Het is ruimtelijk één van de grootste bassins en het biedt mogelijkheden om te struinen, te zwemmen, te vliegeren en te verblijven.

Conclusie Naarmate de tijd vordert in het kamp probeert men zich te ontwikkelen en probeert men de zelfredzaamheid te vergroten. Men gaat langzaam weer een leven opbouwen en weer opzoek naar hun eigen identiteit binnen de informele stad. De aandacht verschuift van overleven naar leven. Mijn afstudeerplan geeft antwoord op de onderzoeksvraag: “Hoe kan het bestaande landschap een bijdrage leveren aan de verbetering van de leefkwaliteit en zelfredzaamheid van de vluchtelingen binnen het Al’Zaatari vluchtelingenkamp in Jordanië?” Hiermee toon ik aan welke enorme potenties er verscholen liggen in het bestaande landschap en klimaat van het Al’Zaatari vluchtelingenkamp. Daarnaast laat mijn plan zien dat het loont om bestaande en toekomstige vluchtelingenkampen beter te verankeren en te integreren met het bestaande landschap. Dankzij het geïntroduceerde watersysteem krijgen de bewoners de mogelijkheid kleinschalige landbouw te bedrijven of moestuinen aan te leggen. Daarnaast biedt de toekomstige structuur en verbindingen meer groen en meer fijne plekken om te verblijven. Ook biedt het de bewoners mogelijkheden om expressie te geven aan hun cultuur. Dit zorgt onder de bewoners voor meer zelfredzaamheid en het bevordert de leefkwaliteit. Mijn ontwerp is geen blauwdruk, maar een groeimodel waarin het uitgesleten landschap weer wordt ‘aan’ gezet en waarin het zichzelf kan regenereren. Mijn plan helpt de vluchtelingen om de leefkwaliteit binnen het kamp te verbeteren. Uiteindelijk is mijn positie als landschapsarchitect een adviserende positie. Het gaat er om dat het plan uitgewerkt en gerealiseerd kan worden samen met de bewoners van het kamp. Gezamenlijk kunnen we de zelfredzaamheid en de leefkwaliteit van de bewoners enorm verbeteren